20 مورد از اصطلاحات فرش ماشینی و دستباف که لازم است درمورد آن بدانید!
20 مورد از اصطلاحات فرش ماشینی و دستباف که لازم است درمورد آن بدانید!
در صنعت فرش اصطلاحات رایجی وجود دارد که برخی از آن‌ها مختص فرش ماشینی و بعضی مربوط به فرش‌های دستبافت هستند. از جمله مهم‌ترین اصطلاحات این حوزه می‌توان به تار یا چله، پود، ترنج، شانه، تراکم، دار، چله‌کشی، شیرازه، زمینه، ریشه و.... اشاره کرد. آشنایی با این اصطلاحات برای هر خریدار و علاقه‌مند به حوزه فرش می‌تواند جذاب و مفید باشد.
قطعاً شما نیز هنگام خرید فرش شنیده‌اید که می‌گویند این فرش ۱۵۰۰ شانه است و کیفیت بسیار خوبی دارد، یا فلان فرش رنگ زمینه کرمی دارد و ریشه‌های آن متراکم است. آشنایی با اصطلاحاتی که در مورد فرش به کار می‌رود می‌تواند در تشخیص کیفیت فرش و مقایسه آن‌ها به ما کمک شایانی کند. ازاین‌رو در این مطلب از فرش شاهکار مشهد ۲۰ مورد از اصطلاحات فرش را به بیان ساده به شما علاقه‌مندان ارائه کرده‌ایم. تا انتها همراه ما باشید.
اصطلاحات رایج فرش دستباف و ماشینی
در این قسمت با 20 مورد از رایج‌ترین و کاربردی‌ترین اصطلاحات صنعت فرش و قالیبافی همراه شما هستیم:
۱. تار (چله)
چله یا تار از اجزای مهم فرش است که در استحکام و تراکم فرش تأثیر زیادی دارد. تار نخ‌هایی چندلا از ابریشم یا پشم است که به‌صورت عمود روی دار قالی قرار می‌گیرد و گره‌های فرش در نهایت روی تار یا چله بافته میشود. در مساحت یکسان هرقدر تارهای فرش تعداد بیشتری داشته باشد، تراکم فرش افزایش خواهد یافت.
۲. پود
پود به نخ‌هایی چندلایه گفته میشود که به‌صورت افقی لابه‌لای چله و رج‌های فرش قرار می‌گیرد. رنگ پود معمولاً نزدیک به رنگ زمینه فرش انتخاب میشود تا در لابه‌لای رج‌ها جلوه نامناسبی نداشته باشد.
۳. ترنج
از جمله اصطلاحات فرش ماشینی و دستباف که لازم است هنگام خرید با آن آشنا باشید ترنج است. ترنج طرح اصلی فرش است که در مرکز آن قرار می‌گیرد. ترنج معمولاً بیضی، لوزی یا دایره‌ای‌شکل است و در زیبایی فرش تأثیر زیادی دارد.
۴. حاشیه
معمولاً در کناره‌های فرش طرحی قاب مانند قرار دارد که طرح و نقشه فرش را احاطه کرده است. به این قسمت از فرش حاشیه گفته میشود. حاشیه فرش شامل طره، حاشیه باریک، حاشیه بزرگ و لوار است.
۵. تراکم
از جمله مهم‌ترین اصطلاحات فرش و قالی تراکم و شانه است. تراکم به تعداد گره‌های فرش در یک متر از طول فرش گفته میشود. به طور مثال فرشی که تراکم ۵۰۰ دارد به این معنی است که در یک متر از طول این فرش ۵۰۰ گره یا رج وجود دارد. هرقدر تراکم فرش بیشتر باشد فرش سنگین‌تر خواهد بود.
۶. شانه
شانه نیز از فاکتورهای مهم هنگام خرید فرش است که لازم است حتماً با آن آشنا باشید. به تعداد گره‌های فرش در یک متر از عرض آن، شانه گفته میشود. معمول‌ترین اعداد برای شانه فرش ماشینی عبارت‌اند از: ۵۰۰، ۷۰۰، ۱۰۰۰، ۱۲۰۰ و ۱۵۰۰ شانه.
پیشنهاد میشود برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دو اصطلاح مهم شانه و تراکم ، مقاله مفهوم شانه و تراکم در اصطلاحات فرش چیست؟ را مطالعه بفرمایید.
۷. ذرع و چارک
ذرع و چارک به قطعه فرشی گفته میشود که مساحت آن تقریباً ۱ مترمربع باشد. برای مثال قالی‌هایی با ابعاد ۱۲۰*۸۰ یا ۱۳۰*۸۰ ذرع و چارک گفته می‌شوند.
۸. ذرع و نیم
ذرع و نیم به قطعه فرش‌هایی گفته میشود که مساحت آن حدود ۱.۵ مترمربع باشد. برای مثال فرش‌هایی با ابعاد ۱۵۰*۱۰۰ ذرع و نیم گفته میشود.
۹. رج
به هر ردیف گره در فرش رج گفته میشود. رج عرضی به ردیف گره‌های عرض قالی و رج طولی به ردیف گره‌های طول قالی گفته میشود.
۱۰. ریشه
ریشه در واقع باقی‌مانده چله یا تارهای فرش است که پس از بافت کامل، در دو طرف فرش دیده میشود. ریشه هر فرش است که مشخص می‌کند تعداد تارهای چله و تعداد رج‌های فرش چقدر است.
۱۱. چله‌کشی
از جمله اصطلاحات رایج فرش‌بافی می‌توان به چله‌کشی اشاره کرد. همان‌طور که از نام آن مشخص است چله‌کشی به عملیات نصب و قراردادن نخ‌های چله روی دار قالی گفته میشود. چله‌کشی هم به‌صورت فارسی و هم به‌صورت ترکی انجام میشود. نکته مهم در چله‌کشی این است که نخ‌های چله باید به‌صورت یک‌درمیان زیرورو قرار بگیرند.
۱۲. دار
از مهم‌ترین ابزارهای بافت قالی و فرش است که از چارچوبی فلزی یا چوبی تشکیل شده است. اندازه دار قالی وابسته به ابعاد فرش است و چله‌کشی به‌صورت عمودی بر روی دار انجام میشود. از جمله اجزای دار می‌توان به سردار، زیر دار و راست‌رو ها اشاره کرد.
۱۳. زمینه
رنگ زمینه معمولاً غالب‌ترین رنگ در هر فرش است؛ طوری که بیشتر رنگ فرش را با رنگ زمینه آن یکسان در نظر می‌گیرند. با اینکه محدودیتی در طراحی رنگ زمینه وجود ندارد؛ اما لاکی، سرمه‌ای، کرمی، گردویی، سفید و طوسی از جمله محبوب‌ترین‌ها برای رنگ زمینه فرش هستند.
۱۴. سر ترنج
سرترنج قسمتی از فضای میانی فرش است که در حدفاصل ترنج مرکزی تا حاشیه عرضی بالا و همچنین ترنج تا حاشیه عرضی پایین را پر می‌کند. هرچقدر سرترنج خلوت‌تر باشد، طرح کلی فرش خلوت‌تر خواهد بود.
۱۵. لچک
لچک به طرح‌های مثلث‌مانند فرش گفته میشود که در گوشه‌های داخلی فرش و در قسمت داخلی حاشیه قرار می‌گیرد. زیبایی لچک تأثیر به سزایی در زیبایی فرش دارد.
۱۶. خامه
خامه فرش همان ماده اصلی فرش یا نخ فرش است. نخ یا خامه می‌تواند از جنس‌های مختلفی مثل پشم، پنبه یا الیاف مصنوعی باشد.
۱۷. رفوگری
به فرایند بهسازی و ترمیم آسیب‌های فرش رفوگری گفته میشود. رفوگری معمولاً برای آسیب‌هایی مثل پارگی، سوختگی، ساییدگی، پوسیدگی، ترمیم ریشه و... کارساز است و می‌تواند از هزینه تعویض فرش جلوگیری کند. برای اطلاعات بیشتر به مقاله رفوگری فرش چیست و چقدر هزینه دارد؟ مراجعه بفرمایید.
۱۸. شیرازه
دوختی است که با نخی ضخیم و سوزن در طرفین طولی فرش انجام میشود تا زوار فرش را حفظ کند و از دررفتگی گره‌ها جلوگیری کند. رنگ شیرازه بسته به رنگ فرش می‌تواند تغییر کند و رنگ ثابتی ندارد.
۱۹. لوار
لوار به نوار باریک و بدون طرحی گفته میشود که دورتادور فرش را احاطه کرده و بعد از شیرازه قرار دارد. گفتنی است که رنگ لوار معمولاً همرنگ با زمینه بافته میشود.
۲۰. مقاط
در قالیبافی به هر ۱۲ هزار گره یک مقاط گفته میشود. در ابعاد یکسان هرقدر تعداد مقاط یک فرش بیشتر باشد فرش تراکم بیشتری خواهد داشت.
جمع‌بندی نهایی در مورد پرکاربردترین اصطلاحات فرش
در این مطلب سعی کردیم ۲۰ مورد از مفیدترین و کاربردی‌ترین اصطلاحات فرش و قالی را به بیان ساده و روان ارائه کنیم. آشنایی با این موارد دید بازتری در مورد انواع فرش و کیفیت آن‌ها به شما خواهد داد و این مسئله می‌تواند هنگام مقایسه و خرید انواع فرش به شما کمک کند. شما عزیزان خواننده نیز اگر در اصطلاح رایج دیگری را می‌شناسید از قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
